Çip yetersizliği Avrupa otomobil sektörüne 100 milyar Euro'ya mal oldu 

YÖNETİCİ ÖZETİ

• Küresel yarı iletken krizinden en fazla zarar gören sektör otomotiv endüstrisi oldu: Çip sıkıntısının küresel otomotiv üretiminde 18 milyon adetten fazla kayba neden olduğunu tahmin ediyoruz.
• En büyük darbeyi Avrupa otomotiv sektörü aldı ve bölgenin zayıf yarı iletken endüstrisi de bu darbeyi hafifletmeye yetmedi. Çip krizinin 2021 ve 2022 genelinde Avrupa’ya 100 milyar Euro’ya mal olacağını öngörüyoruz.
• Araç üretiminde çip yoğunluğu daha da artacağından, otomotiv sektörünün daha fazla kayba uğramaması için politika desteğine ihtiyacı olacak. Ancak çip üretimine ilişkin politika desteklerinin, Avrupa’nın hem üretici hem de son pazar olarak daha büyük olduğu segmente, yani tüketici elektroniklerine değil, otomotive odaklanması gerekiyor.

Çip sıkıntısı küresel otomotiv üretiminde 18 milyon adeti geçen kayba neden oldu.

Küresel yarı iletken krizinden en fazla zarar gören sektör otomotiv endüstrisi oldu. Pandeminin başlangıcında otomobil üreticileri ve otomotiv tedarikçileri zor zamanlara hazırlanma amacıyla yarı iletken stoklarında ve siparişlerinde derin kesintilere gitti. 2020 yılının ikinci yarısında otomobillere olan talep beklenenden daha hızlı toparlandı. Ancak, çip üreticileri üretim kapasitelerini çoktan, bilgisayarlar ve veri merkezleri gibi talebin hızla artışa geçtiği nihai pazarlara kaydırmış ve otomotiv sektörü için çok az kapasite bırakmıştı. Yarı iletken sıkıntısının ilk sinyallerinin alınmasından bu yana geçen yaklaşık iki yıl sonrasında, otomobil üretimi hâlâ 2019 seviyesinin çok altında ve sektörün küresel olarak toplam üretim kaybı 18 milyon adetin üzerinde. Araç üretiminin 2021 yılında 13 milyonla benzeri görülmemiş seviyelere gerilediği Avrupa'da durum Çin veya Kuzey Amerika'ya göre nispeten daha kötüydü (Şekil 1). 2021 yılının sonlarında ve 2022 yılının ilk çeyreğinde üretim seviyelerindeki iyileşme belirtilerinden sonra, Şanghay bölgesindeki karantina kapanmaları ve Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesiyle ortaya çıkan ek tedarik zinciri aksaklıkları nedeniyle üretimdeki toparlanma yeniden sekteye uğradı.  

Şekil 1: Araç üretimi (mn adet, % değişim)

AB üretim (Sol Eksen)                              ABD üretim (Sol Eksen)                       Çin üretim(Sol Eksen)

 AB - % değişim (Sağ Eksen)                  ABD - % değişim (Sağ Eksen)             Çin - % değişim (Sağ 

Avrupa otomobil üretimi, bölgenin çip üretimindeki ikinci sıradaki konumundan zarar gördü.

Otomobil üretiminin azalmasının altında küresel olarak tüm bölgeler için ortak nedenler yatsa da bölgesel performansta önemli bir farklılık gözlemliyoruz. Otomobil tescillerindeki direnç ile eski tip yarı iletken üretim kapasitelerini bölgesel düzeyde karşılaştırdığımızda, pozitif ve güçlü bir korelasyon gözlemliyoruz (Şekil 2). Bu da yerel çip üretiminin otomotiv üretiminin dayanıklılığı için ne kadar kritik olduğunu gösteriyor. Avrupa'nın kırılganlığı daha da iç karartıcı çünkü çoğu otomotiv çipinin üretimi eski tip çip üretimi teknolojilerine bağlı. Yalnızca Tayvan ve Güney Kore'de en son üretim teknolojileri kullanılarak üretilen ve akıllı telefonlarda ve bilgisayarlarda bulunan bilgi işlem veya bellek çiplerinin aksine otomotiv sektörü, üretim teknolojileri 1990'lar ve 2000'lere dayanan çipleri kullanıyor.

Şekil 2: Eski tip* yarı iletken teknolojisi üretiminde küresel kapasite içindeki pay (%, dikey eksen) ve binek otomobili satışlarında değişim (2019 yılıyla 2021-2022 ortalamasının karşılaştırılması, %)

Çip sıkıntısı Avrupa’da 2021 ve 2022 yıllarında yaklaşık 100 milyar euro’luk katma değer kaybına yol açtı.

Çip sıkıntısının yol açtığı üretim yavaşlamasının Avrupa ekonomisine maliyeti ne oldu? Bunu hesaplamak için 2021 ve 2022 üretimini 2019 seviyeleriyle karşılaştırdık. Dönem boyunca genel tüketici harcamalarının gücü göz önüne alındığında, arz buna izin verseydi talebin 2019 yılına yakın olmasını beklerdik. Üretim kaybının yarattığı katma değerin kaybını hesaplamak için Avrupa'da üretilen her araba başına ortalama katma değerden yola çıktık.

Hesaplamalarımıza göre 2021 yılında çoktan 50 milyar euro’nun üzerinde bir kayıp var; bu da bölge GSYH’sinin %0,4’üne eşit bir rakam. Avrupa’da otomotiv üretiminin 2022 yılında bir kez daha %1 azalacağını varsayarsak 47 milyar euro’luk bir kayıp daha yaşanabilir ve toplam kayıp 98 milyar euro’ya ulaşabilir. Otomotiv sektörü toplam katma değerin daha büyük bir payını temsil ettiği için Almanya, 2021 ve 2022'de 47.5 milyar euro katma değer kaybıyla en büyük darbeyi aldı. İşin iyi yönünden bakılırsa, perakendecilerdeki tarihi düşük stok seviyeleri göz önüne alındığında, üretimin 2023 yılında yeniden hareketlenmesi yukarı yönlü büyük bir potansiyel yaratabilir.

Tablo 1: Otomotiv sektörü tahmini katma değer kaybı (milyar euro ve GSYH'nin %'si)

Uzun vadede, yarı iletkenlerin kullanım alanları arttıkça Avrupa tedarik zincirleri risk altında kalabilir.

Üç faktörden dolayı otomotiv üretimi çip içeriği bakımından daha "yarı yoğun" hale geliyor:

• Teknolojik bağlantı imkanlarının artması (Yani arabaların WiFi üzerinden üreticinin ağına, sürücülerin ise Bluetooth vb. üzerinden telefonlarına bağlanmasını sağlamak için daha fazla çip)
• Güvenlik (Hareket sensörleri, kör nokta algılama vb. için çip gerekiyor)
• Elektrikli araçlar (Elektrikli arabalar, içten yanmalı motorlu arabaların iki katı kadar yarı iletkene sahip)

Son 10 yılda, araba başına yarı iletken içeriğinin değeri dünya çapında iki katından fazla artarak 600 doların üzerine çıktı. Avrupa’da üretilen ve ortalama bir arabadan daha güvenli, daha fazla teknolojik bağlantı imkânı olan, daha çevre dostu araba modelleri göz önüne alındığında, Avrupa’da bu maliyetin daha yüksek olması bekleniyor.

Şekil 4: Üretilen araç başına ortalama yarı iletken maliyeti (nominal ABD doları)

Bu bağlamda, Avrupa’da destekler acil ve makul hedeflere odaklanmalı

2021 raporumuzda yazdığımız gibi, Avrupa’nın yarı iletkenler konusunda özerklik kazanması düşük bir ihtimal. Ama politika yapıcılar aşağıdakileri akılda tutarak hedefe yönelik destek sağlayabilir:

• Destekler, Avrupa'nın hem büyük bir üretim hem de nihai pazar olduğu segmentlere, yani tüketici elektroniğine değil, otomotive odaklanmalıdır.
• Sonuç olarak, süper gelişmiş dökümhaneleri çekmek için çok az teşvik var. Bununla birlikte, endüstriyel ve otomotiv sektörlerine yönelik yarı iletkenler için üretim ayak izini büyütmeye yardımcı olacak doğal ve ekonomik olarak uygulanabilir teşviklere ihtiyaç duyuluyor. Avrupa, üretiminin bir kısmı Asya’dan temin edilen, bir kısmı ise içeride olan; dünyanın en büyük otomobil/endüstriyel yarı iletken üreticisi şirketlerinden üçüne ev sahipliği yapmaktadır. Politika yapıcılar, üretim için yerel yatırımları daha cazip hale getirerek Asya’dan temin etmenin önüne geçmelidir.
• Avrupa'da yarı iletken üretimini arttırmak için mevcut planlar sorunun çözülmesine yardımcı olamaz ama ortak girişimlerin başlaması doğru yönde atılmış bir adımdır.