Ook in de periode 2024-2025 moet de Belgische bouwsector dealen met complexe omstandigheden. Faillissementen blijven toenemen en de sector kampt met lage winstmarges en hoge kosten. Toch zijn er ook lichtpunten. De prijzen van energie en bouwmaterialen stabiliseren op een lager niveau (nog altijd relatief hoog) en ook is er reële hoop op verdere rentedaling.
Sectoranalyse: Bouwsector
Minimale groei voorzien voor 2025
Inhoud artikel
Belangrijkste inzichten
- Bouwmaterialenprijzen dalen, maar arbeidskosten stijgen door inflatie en personeelstekorten.
- Faillissementen in de bouwsector nemen toe door minimale marges en stijgende loonkosten.
- Duurzaamheid en renovatie blijven belangrijke groeimotoren, ondanks budgetbeperkingen.
Europees perspectief
Kijken we naar de bouwsector in de hele eurozone dan zien we een aantal trends die ook opgaan voor de Belgische situatie:
- De dalende trend van de rente, inclusief soepelere kredietvoorwaarden die banken stellen, zorgt voor een gunstiger financieringsklimaat. Dat is terug te zien in de stijgende vraag naar woningkredieten, met een sterke opleving in het derde kwartaal van 2024 (+39%) voor de gehele eurozone. Naar verwachting zal dit herstel van de vraag naar leningen verder aan kracht winnen in het vierde kwartaal van 2024, ondersteund door een stijgend consumentenvertrouwen en (verwachte) verdere rentedalingen.
- De renovatiemarkt bleef, Europees gezien, aardig op peil, vooral door de constante vraag naar maatregelen op energie- en duurzaamheidsgebied. Al zien we wel een vertraging. Niet alleen vanwege subsidies en overheidsregelingen die in 2025 zullen worden afgebouwd. Ook halen de lagere energieprijzen de druk van de ketel. De noodzaak daalt om de energiezuinigheid van gebouwen te verbeteren.
- In Europa bleek de civiele techniek en infrastructuurproductie de afgelopen periode nog redelijk veerkrachtig, grotendeels dankzij de Next Generation EU-fondsen. Echter, recente cijfers tonen een daling in de productie. En de aanstaande fiscale soberheid in veel landen zal deze trend alleen maar versterken.
Belgische situatie
Voor bijna 50% van alle Belgische bouwbedrijven valt 2024 slechter uit dan 2023. Vooral in de nieuwbouwmarkt heerst grote onzekerheid. De verwachting is dat de Belgische nieuwbouwmarkt in 2024-2025 opnieuw moet rekenen op matige omstandigheden. Al zal de dalende rente wel iets van een groei-impuls geven. Embuild, de Belgische sectorfederatie, voorspelt voor 2024 opnieuw een daling van 5% in de woningbouw (bovenop de afname van 7,1% in 2023).
De bouw kampt met veel vertraging. De vergunningverlening verloopt uitermate moeizaam, steeds meer regulering zorgt voor oponthoud en ook bezwaarprocedures zetten een rem op de uitvoering van projecten. De roep om btw-verlaging voor nieuwbouw en versoepeling van de regelgeving voor renovatieprojecten wordt steeds luider. Ondertussen duurt de wooncrisis door en is er voor veel verouderde infrastructuur een upgrade nodig.
Faillissementen
Tegelijkertijd blijft het aantal faillissementen in de bouw toenemen. Uit eigen onderzoek blijkt dat het hoogtepunt nog niet is bereikt. In de hele eurozone zal de faillissementsgolf naar verwachting in 2025 een piek bereiken. Vergelijken we de periode januari-augustus in 2024 met dezelfde periode in 2023 dan zien we in België een toename van 21% aan faillissementen in de bouwsector. En die stijging zet door in 2025.
In totaal gingen er in de eerste negen maanden van 2024 bijna 2.000 Belgische bouwbedrijven over de kop. Daarmee staat de sector in de top drie van sectoren die het zwaarst getroffen worden door faillissementen.
De sterke stijging van faillissementen in de bouwsector is voor een deel te wijten aan de haperende economie, maar ook aan structurele problemen binnen de sector zelf. Bedrijven opereren vaak met minimale marges, hoge schulden en worden geconfronteerd met stijgende loonkosten. Veel bouwbedrijven hebben het moeilijk. Ze draaien nauwelijks break-even of zelfs met verlies. Dat geldt niet alleen voor de kleinere spelers. Onze researchafdeling waarschuwt expliciet voor mogelijke grote faillissementen. In de eerste zes maanden van 2024 gingen met name in Europa en Azië 30 bedrijven failliet met een omzet hoger dan €50 miljoen. Vaak zwaar gefinancierde bedrijven die vertragingen oplopen doordat betalingen uitblijven of projecten worden uitgesteld door vergunningsproblemen of bezwaarprocedures. Over de hele linie valt de hoge schuldgraad van Belgische bouwbedrijven op. Dat maakt ze extra gevoelig voor economische schokken.
Infrastructuur: tijdelijke verlichting
Niet alle delen van de Belgische bouwsector laten een negatieve trend zien. Infrastructuurwerken nemen naar verwachting toe met 4,4% in 2024, na al een sterke groei van 4,9% in 2023. Deze piek in infrastructuurprojecten is deels het gevolg van lokale en regionale verkiezingen, waarbij overheden vaak in de aanloop naar verkiezingen extra investeren in openbare werken. Dit fenomeen zal echter van tijdelijke aard zijn. Voor 2025 wordt een terugval van -2,2% verwacht, mede door het aflopen van Europese herstelplannen en bezuinigingen op overheidsbudgetten.
Hoop op stabilisatie
Ondanks de structurele problemen hoopt de bouwsector op een stabilisatie of zelfs licht herstel in aanloop naar 2025. Bouwmateriaalprijzen die op een lager niveau stabiliseren, dalende rente en lagere energieprijzen kunnen ervoor zorgen dat bouwheren hun projecten opnieuw oppakken. De Belgische Bouwunie roept consumenten op om vooral niet te wachten met bouwen of verbouwen, nu de orderboekjes minder gevuld zijn en aannemers sneller aan de slag kunnen gaan.
Belangrijkste trends in de bouwsector
Duurzaam bouwen: Komende jaren is er een groeiende vraag naar energiezuinige en milieuvriendelijke gebouwen.
Digitalisering en bouwinformatiemodellering (BIM): Door het gehele bouwproces digitaal te modelleren, verbetert samenwerking, efficiëntie en communicatie tussen bouwpartners.
Prefabricage en modulaire bouw: Het vooraf fabriceren van bouwcomponenten in de fabriek biedt voordelen als snellere bouwtijd, minder faalkosten, minder afval en verbeterde kwaliteitscontrole.
Renovatie en herbestemming: Mede vanwege duurzaamheid is er komende jaren een groeiende aandacht voor renovatie en herbestemming van bestaande gebouwen in plaats van nieuwbouw.
Circulariteit: Minimaliseren van afval en het maximaliseren van het hergebruik van materialen.
Innovatieve technologieën: Technologische ontwikkelingen zoals 3D-printen, robotica, drones en slimme bouwtechnieken vergroten de efficiëntie, veiligheid en productiviteit in de bouwsector.
Betaalgedrag verslechtert
Uit eigen onderzoek van onze researchafdeling blijkt dat wereldwijd bedrijven hun facturen steeds later betalen. Dat speelt ook in Europa en België. Dat heeft alles te maken met de algehele economische teruggang zoals we die ook in de bouw terugzien. Die latere betaling is voor veel bedrijven uitermate lastig. Werkkapitaal komt hierdoor onder druk te staan. Bouwbedrijven brengen elkaar zo in de problemen. Met als logisch gevolg dat de kans op wanbetaling en faillissementen toeneemt. Ook gezonde bedrijven kunnen hierdoor geraakt worden. Een grote onbetaalde factuur is een nachtmerrie voor veel ondernemers. Onze onderzoekers waarschuwen expliciet voor de toename van faillissementen in de bouwsector.
Hoe kunnen bouwbedrijven zichzelf beschermen?
Afdekken debiteurenrisico's
De alsmaar oplopende faillissementen in de Belgische bouwsector moet voor (bouw)ondernemers een alarmsignaal zijn. De kans neemt toe dat ze met onbetaalde facturen blijven zitten. Die klap kan hard aankomen. De gevolgen zijn op te vangen met een kredietverzekering. We hebben voor elk type bedrijf een oplossing. Of een factuur wel of niet wordt betaald is geen zorg meer, bedrijven zijn met onze kredietverzekering zeker van hun geld. Dat biedt veiligheid en haalt onrust weg. Wij nemen het debiteurenrisico over van het bedrijf. Betalen klanten niet? Dan stellen wij het getroffen bedrijf schadeloos. Daarnaast bieden we bedrijven die bij ons een kredietverzekering afsluiten informatie over de kredietwaardigheid van hun (mogelijke) klanten. Op dagbasis analyseren wij de financiële situatie van klanten en prospecten.
